Arjan Dwarshuis is Nederlands bekendste vogelaar en heeft zijn hele leven al een fascinatie voor vogels. Hij is professioneel vogelgids, geeft lezingen over vogels en vogels kijken en schuift regelmatig aan bij diverse radio- en televisieprogramma’s. Daarnaast is hij ambassadeur voor het IUCN NL landaankoopfonds en schreef hij het boek Een Bevlogen Jaar, over zijn wereldrecord vogels kijken. Hij schrijft iedere maand voor Natuurhuisje.nl over een actueel onderwerp in de natuur.

Appelboompje

Het is een grauwe, regenachtige december ochtend. Met weemoed staar ik uit het raam naar de laatste twee, inmiddels geelbruin gekleurde blaadjes aan het verst uitstekende takje van het appelboompje op mijn balkon. Een paar dagen geleden telde ik er nog drie en twee weken terug was een van die blaadjes zelfs nog groen. Wanneer de dagen gaan korten, trekken bomen het vocht en bladgroen uit hun bladeren en slaan dit op in hun takken. De energie uit het bladgroen hebben ze nodig om de winter door te komen. Het vocht dient als reserve voor wanneer de grond erg koud is, want dan kunnen ze geen water meer opnemen met hun wortels, waardoor ze zouden verdrogen. Daarom krijgen bladeren in het najaar hun herfstkleuren en vallen ze uiteindelijk af. De bladeren die het verst van de boomstam zitten, zijn het laatst aan de beurt, zo ook die twee herfstblaadjes aan mijn appelboompje.

Gaaien

Het prachtige tapijt van herfstkleuren dat zo in het late najaar ontstaat, maakt december tot de uitgelezen maand voor een boswandeling. En daarvoor hoef je niet persé naar de Veluwe of Utrechtse Heuvelrug, zelfs in de bossen en parken in de randstad valt genoeg te beleven. Aangezien we tot half januari in een lockdown zitten is het wel zo fijn om even de natuur in te trekken, zeker ’s ochtends vroeg, als het nog lekker rustig is buiten. Let tijdens zo’n wandeltocht eens goed op de gaaien, die tussen de bladeren rondscharrelen op zoek naar eikels voor hun wintervoorraad. Deze zalmroze kraaiachtigen zijn van groot belang voor de Europese bossen: ondanks hun uitstekende geheugen vergeten ze regelmatig waar ze hun eikels verstopt hebben en deze kunnen dan weer uitgroeien tot eikenbomen. En wist je dat je gaaien als een van de weinige zangvogels individueel kan herkennen? Dan moet je wel eerst de vleugels goed op de foto zetten: op hun knalblauwe vleugelveertjes staat namelijk een zwarte ‘streepjescode’ die voor iedere gaai uniek is. Aangezien winkelen of vrienden bezoeken wordt afgeraden en we niet naar de kroeg mogen, lijkt me dit een uitstekend project om de komende weken door te komen!

Bladblazers

Maar wat ik je vooral kan aanraden is gewoon met volle teugen genieten van dat kleurrijke bladerpakket in onze bossen en parken. De afgevallen herfstbladeren vormen een onmisbare schakel in de natuur: ze bieden een veilige schuilplaats aan dieren zoals egels en spinnetjes en zijn voedsel voor insecten, slakken en wormen, die dit op hun beurt, via hun spijsvertering, omzetten in kostbare mineralen die de bodem verrijken. Zo wordt er niets verspild; de circle of life. Daarom heb ik ook zo’n ongelooflijke pesthekel aan bladblazers. Zelfs terwijl ik dit schrijf word ik van mijn werk gehouden door zo’n omgekeerde stofzuiger met vliegtuigmotor en ben ik instaat om mijn laptop, van pure frustratie, dwars door mijn raam, langs mijn geliefde appelboompje, de straat op te slingeren. Aan de andere kant ben ik juíst door die bladblazer op het idee gekomen om dit stuk te schrijven, en zo is ook deze cirkel rond.